Şairin "sessiz yaşadım, kim beni, nereden bilecektir" dizesiyle örtüşen
bir yaşam süren Yusuf Atılgan, romanlarında yabancılaşma, yalnızlık,
intihar gibi ana temalar çevresinde düşüncelerini derinleştirerek son
dönem Türk romanına damgasını vuran yazarlarımzıdan biridir.
Yabancılaşma ve yalnızlığı modernizmin bir görünümü olarak sınırlayan
anlayışın yerine onu insan doğasının temel davranış biçimlerinden biri
olarak kabul eder. Aylak Adam'dan Anayurt Oteli'ne, oradan da Canistan'a
uzanan roman serüveninde kendi ruh dünyasının gizlerini bilinç üstüne
çıkartır.
Çağımız bireyinin geçtiği labirentten o da geçmiş, fakat tahrip gücü
yüksek bir sessizlik ve suskunluk içinde etkisini bilinç altının
derinliklerine taşımış bir yazar olarak kendisini göstermiştir.
Yusuf Atılgan, yaşamın kıyısında olduğu halde onun bütün sarsıntılarını
geçiren ruhun şiirsel öyküsüdür.
Önsöz
Giriş
A. Hayatı
B. Eserleri
1.
Romanları
2.
Öyküleri
3.
Masal Kitabı
4.
Piyes
5.
Çeviri
6.
Kitaplaşmamış Öteki Yazıları
C.
Romancılığı ve Roman Görüşü
Birinci Bölüm
Romanların Tema
Bakımından İncelenmesi
1.
Aylak Adam
A.
Romanın Konusu
B.
Romanın Çözümlemesi
C.
Bir Aylak Olarak
C.’nin Portresi
A. Romanın Konusu
B.
Romanın Çözümlemesi
C. Bir Şizoid
Olarak Zebercet’in Portresi
3.
Canistan
A. Romanın
Konusu
B. Romanın
Çözümlemesi
4.
Romanlarda İşlenen Genel Temalar
A.
Yabancılaşma
B.
Cinsellik
C.
Fetişizm
D.
İntihar
E.
İntikam
F.
İşkence
G.
Suç
İkinci Bölüm
Romanların Yapı
Bakımından İncelenmesi
A. Romanların Yapısı
1.Kurgu
2.Olay
3.Bakış Açısı ve
Anlatıcı
4.Zaman
5.Mekân
6.Kişi Kadrosu
7.Dekoratif Öğeler
8.Üslup
1.
Bilinç Akışı Tekniği
2.
İç Konuşma Tekniği
3.
Parantez İçinde Bilgi
Verme Tekniği
4.
Günlük ve Mektup
Tekniği
5.
Geriye Dönüş Tekniği
6.
Noktalama İşareti
Kullanmama Tekniği
7.
Leitmotif Tekniği
8.
Tezatlar ya da
Karşıtlıkları Kullanma Tekniği
9.
Ayrıntıdan Yararlanma
Tekniği
Sonuç
Kaynakça
Dizin
Elinizdeki bu çalışma, Yusuf Atılgan
’ın romanları üzerinde
tema ve yapı bakımından bir incelemeyi amaçlamıştır. Yusuf Atılgan
hakkında gerek sağlığında gerekse ölümünden sonra birçok yazı kaleme
alınmıştır. Bunların bir kısmı ciddî inceleme ve eleştiri yazıları, büyük
bir kısmı ise daha çok arkadaş çevresi tarafından yazar-eser ve hatıra
ilişkisi çerçevesinde yazılmış yazılardır.
Biz bu
çalışmayı Yusuf Atılgan
’ın
romancılığı ile sınırladık. Onun roman görüşü, romanlarının tema ve yapı
bakımından incelenmesi bu çalışmanın mihverini teşkil etmiştir.
Çalışmanın Giriş adını taşıyan bölümünde, Yusuf Atılgan
’ın
hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş; romancılığı, roman
hakkındaki görüşleri, yazarın kendi ifadelerini de dikkate alarak ortaya
konmaya çalışılmıştır. Yusuf Atılgan’ın kendi hayatı ve sanatı üzerinde az
fakat özlü konuşması ve bir bakıma kendisini değerlendirmesi kimi
durumlarda yolumuza ışık tutmuştur.
Birinci
Bölüm’de, Yusuf Atılgan
’ın
yayınladığı üç romanın (Aylak Adam
,
Anayurt Oteli
ve
Canistan
) tema
bakımından çözümlemeleri yapılmıştır. Her romanın konusu kısaca
özetlenmiş, sonra çözümlenmiştir. Bu bölümün sonunda yazarın romanlarında
işlediği genel temalar birkaç başlık altında değerlendirmeye tâbi
tutulmuştur.
İkinci
Bölüm’de bir kurgu ustası olan Yusuf Atılgan
’ın
romanları yapı ve kullanılan teknikler bakımından incelenmiştir. Bu
incelemede yazarın birçok tekniği birarada ve başarı ile kullandığını
gözlemledik. Çalışmamız sırasında yazarın işlediği tema ile kullandığı
tekniklerin uygun düştüğünü gördük. Yusuf Atılgan, çalışmamızın bu
bölümünde tanıklarıyla ortaya konulduğu gibi,
Aylak Adam
’da
klasik, Anayurt Oteli
romanında ise modern roman ve anlatım tekniklerine başvurmuştur.
Çalışmanın Sonuç adlı bölümünde bu incelemeden çıkan sonuç özetlenmiştir.
Kaynakça
bölümünde hem yararlandığımız kaynakları hem de Yusuf Atılgan
hakkında
yazılmış ya da ondan söz eden kitap ve makaleleri biraraya getirdik.
İncelemenin sonunda okuyucuların yararlanmasını kolaylaştırmak amacıyla
bir de dizin hazırlanmıştır.
Çalışmamız sırasında Yusuf Atılgan
’ın
‘Perşembe’ arkadaşları Turan Yüksel,
Eray
Canberk
, Aydın
Hatipoğlu
, Yusuf
Çotuksöken
ve M.
Sabri Koz
tarafından hazırlanan ve İletişim yayınları arasından çıkan Yusuf
Atılgan’a Armağan
adlı
kitaptan geniş ölçüde yararlandık. Dipnotlarda makalelerin künyelerini
verirken hem yayınlandığı dergi, kitap ve gazetelerin sayı numaraları hem
de Yusuf Atılgan Armağanı’nda yer alan sayfa numaralarını bir arada
verdik. Böylelikle herhangi bir yazının tamamına ulaşmak isteyen
okuyucular için iki alternatif sunmuş olduk.
Bu
armağan kitabında yer alan yazılar, Yusuf Atılgan
’ın
ölümünden hemen sonrasını kapsamaktadır. Biz araştırma ve taramalarımızı
bugüne kadar getirerek sağlıklı bir Yusuf Atılgan kaynakçası ortaya
koyduğumuzu düşünüyoruz. Onun 1947 (?) yılında yazdığını tahmin ettiğimiz
ve şimdiye kadar hiçbir kayıtta tesadüf edilmeyen
Çıkış Gecesi
adlı
piyesi bu taramalar sonucunda ortaya çıkarılmıştır.
Bu
çalışmanın edebiyatımızda Yusuf Atılgan
’ın
romancılığı konusundaki boşluğu dolduracağı ümidini taşıyoruz.