ÖNSÖZ
Birinci Bölüm
Anadolu ve Dünya Bilgesi Nasrettin Hoca
Tarihsel Kişiliği
Nasrettin Hoca'nın Fıkraları
Nasrettin HocaFıkralarının Biçim ve İçeriği
Nasrettin Hoca Fıkralarının Söylemi
Fıkra Türü Olarak Nasrettin Hoca
İkinci Bölüm
SEÇİLMİŞ VE
KONULARI İLE
KULLANILDIĞI
BAĞLAMLARAGÖRE SINIFLANDIRILMIŞ
NASRETTİN
HOCA FIKRALARI
ACEMİ(LİK)
AÇGÖZLÜ(LÜK)
AÇLIK
AD KOYMA
ADALET
ADAM OLM
AKIL
AKSİ
İNSAN
ALDATMA, KANDIRMA
ALDIRIŞ
ETMEME, UMURSAMAZLIK
ALINGANLIK
ALIŞVERİŞ
APTALLIK
AŞK,
CİNSELLİK
AY VE
YILDIZ
AYIP
BAHANE
UYDURMA
BAHAR
BAHŞİŞ
BAŞ/YÖNETİCİ OLMA
BECERİKSİZLİK
BENCİLLİK
BİLDİĞİNDEN ŞAŞMAMAK
BİLGİ,BİLGİNLİK, BİLGİÇLİK
BİLGİYİ
GÖZLEMLE DOĞRULAMA
BİTKİLER
BORÇ
BOŞANMA
BURÇLAR
BÜYÜKLÜK
CESARET
CEZA
CİMRİLİK
ÇALIŞMA
ÇARE,ÇÖZÜM
ÇARESİZLİK
ÇIKARCILIK
ÇİFTÇİ
ÇOCUKSUZLUK
DAYAK51
DENEMEK,
DENEMEYLE ÖĞRENMEK
DERT,
SIKINTI
DİL
DİN
DOĞRU
DOĞUM
DURUMU
KURTARMA
DÜNYA
EĞİTİM-ÖĞRETİM
EMANET
EMEK
EV
EVLİLİK
EVLİYALIK,OLAĞANÜSTÜLÜK
FIRSATÇILIK
GEÇİM
GELECEK
GEREKSİNME
HADDİNİBİLDİRME
HAK
HAKLILIK,
HAKSIZLIK
HALDEN
ANLAMA
HAMALLIK
ÜCRETİ
HAYAL
KURMA
HAYVANLAR
HEDİYE
HIRSIZ,
HIRSIZLIK
İNANMAK
İNATÇILI
İNSAN
İSTEKLER
İŞBÖLÜMÜ
İŞGÜZARLIK
İYİLİK
KADER
KADILIK
KADIN, EŞ
KAMU
GÖREVİ
KARANLIK
KARARLILIK
KATLANMA,
TAHAMMÜL
KAVGA
KAZA
KISKANÇLIK
KITLIK
KİMSESİZLİK
KOMŞU
KONUŞMAK
KORKU
KORUYUCULUK
MAL MÜLK
MENSUBİYET
MERAK
MİRAS(ÇI)
MİSAFİR
OKUMA
YAZMA
ÖÇ
ÖDEŞMEK
ÖDÜL
ÖLÜM
ÖNLEM
PARA
PAYLAŞMA,
PAYLAŞTIRMA
RAHATLAMA
RÜŞVET
SAĞLIK,
TEDAVİ
SARHOŞ(LUK)
SATICILIK
SAVURGANLIK
SAYGI
SEVİNÇ
SINAMA
SIR
SİTEM
SORU,
YANIT
SÖZ
TAKAS
TEFECİLİK
TEHDİT
TEHLİKE
TERSLİK
TESADÜF
TESELLİ
TUTUMLULUK
UMUT
UYGUNSUZ
İŞ
UYKU
YAĞMUR
YAKIŞTIRMA
YALAN
YANLIŞLAR/YANLIŞLIKLAR
YARARLILIK
YAS
YAŞLILIK
YELLENME
YEMEK
YİĞİTLİK
YOKLUK,
YOKSULLUK
YOLCULUK
ZENGİNLİK
Kaynakça
BeykentÜniversitesi’ndeçalışırken (1998-2003), Fen-EdebiyatFakültesi’nin o günkü dekanı Sayın Prof. Dr. Mehmet Sait Eroğlu Hocamızın
odasında arkadaşlar ve hocalarla
konuşuyorduk, söz dönüp dolaşıp Nasrettin Hoca’ya gelmişti. Söyleşiye
katılanlar Nasrettin Hoca ile ilgili değişik düşüncelerini dile
getirmişlerdi. Benim sessiz kaldığımı gören Sait Hocamız, bu konuda
çalışmam olduğunu bildiği için, bana dönüp şöyle bir soru yöneltti:
-Yusuf,
dedi, senin bir Nasrettin Hoca kitabın var, biliyorum. Nasrettin Hoca’yı
Nasrettin Hoca yapan nedir sence? Kısaca söyle bakalım.
Bir iki
saniye düşündükten sonrayanıtladım:
- Hocam, dedim, Nasrettin Hocayı Nasrettin Hoca yapan zekâsı ve
nükte yeteneğidir...
Sait
Hoca, bu yanıtım üzerine, gözlerini tavana çevirdi, sağ kaşını biraz
yukarı kaldırdı ve mırıldandı:
-Hımmm... Evet!...
Yıllar
sonra yeniden Nasrettin Hoca fıkraları üzerinde çalışmaya başladığımda bu
anım aklıma geldi. Sait Hoca’nın sorusunu bu kez kendi kendime sordum ve
yanıtladım. Yanıtımın bugün de
değişmediğini gördüm. Gerçekten de Nasrettin Hoca’nın
temel iki özelliği var: Olup bitenleri
derinlemesine kavrayabilecek zekâya, bu durumlara en uygun nükteyi
oluşturabilecek yeteneğe sahip olmasıdır.
Bence
herkes, Nasrettin Hoca fıkralarını okumalı, üzerinde
düşünmeli, farklı yönlerini bulmaya
çalışmalıdır. Böylelikle onun dünya insanlarına verdiği mesajın
zenginliği daha açık seçik görülebilir.
Nedir
Nasrettin Hoca’nın dünya insanlarına vermek istediği mesaj derseniz bana,
bunu şöyle yanıtlayabilirim:
Nasrettin
Hoca, bir mantık hocası tutarlılığıyla, bir gülmece ustasının keskin
nükteleriyle özelde Anadolu insanına, genelde bütün dünya insanlarına
evrensel bir çağrıda bulunmaktadır:
“ Her
yerde her zaman şiddete, zorbalığa karşı çıkın.”
“ Bu
dünyada insanca yaşama hakkına sahip olduğunuzu hep anımsayın ve
anımsatın.”
“ Aklı ve
bilgiyi kılavuz edinin.”
“
Aptallıkların her türlüsüyle savaşın.”
“ Sevgi,
saygı, güven, hoşgörü, değer bilme, görevini tam olarak yerine getirme,
adaletli ve sağduyulu davranma, sözünün eri olma gibi insani özelliklere
(erdemlere) dört elle sarılın.”
“
Umutsuzluk, hoşgörüsüzlük, cimrilik, adaletsizlik, bencillik, ikiyüzlülük,
rüşvet, tembellik, tutarsızlık, sevgisizlik, yalan, saygısızlık,
savurganlık gibi insanlıkdışı, insanın zayıflıklarını gösteren tutum ve
davranışlardan, alışkanlıklardan bir an önce sıyrılmaya bakın.”
“ Yaşam güzelliklerle çirkinlik ve kötülüklerin iç içe girdiği
bir süreçtir. Bu süreci
insancıllaştırmak insan olarak hepimiz ana görevi olmalıdır.”
Ben zaman
zaman Nasrettin Hoca fıkralarına dönüp onlar üzerinde düşünmeye
çalışıyorum. Siz de, Nasrettin Hoca’nın
nüktelerine gülüp geçmeden onun söyledikleri ve söylemek istedikleri
üzerinde düşünmek istemez misiniz? -
Yusuf
Çotuksöken
